Tomasz.Kalota.pl

[singlepic id=36 w=100 h=240 float=left]11 lutego 2009r. w Bibliotece Cyfrowej Politechniki Warszawskiej została opublikowana książka Standardy w procesie digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego. Polecam tę publikację wszystkim, którzy zajmują się digitalizacją w archiwach, bibliotekach i muzeach oraz zachęcam do dokładnego zapoznania się z poruszanymi w niej zagadnieniami.

http://bcpw.bg.pw.edu.pl/publication/1113 [1. Książka dostępna w Bibliotece cyfrowej Politechniki Warszawskiej]

Dr Grzegorz Płoszajski, pod którego redakcją publikacja powstała i który włożył najwięcej pracy w jej przygotowanie (za co bardzo dziękuję), w notatce dla EBIBu napisał:

Książka, będąca pracą zbiorową, zawiera obszerny przegląd zagadnień dotyczących digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego, szczególnie zagadnień dotyczących standardów technicznych i metadanych. Digitalizacja rozumiana jest tu jako tworzenie cyfrowych ?kopii? obiektów materialnych, takich jak typowe zbiory biblioteczne, archiwalne i muzealne. Standardy techniczne i metadane są rozpatrywane w kontekście możliwości długotrwałego przechowywania obiektów cyfrowych powstających w procesie digitalizacji. Pominięto kwestie standardów dla materiałów takich jak tworzone współcześnie dokumenty, dla których wersja cyfrowa (elektroniczna) jest zazwyczaj wersją pierwotną, a na przykład wydruk wersją wtórną.

W książce zamieszczono szczegółowe zalecenia dotyczące metadanych i parametrów technicznych przygotowywanych obrazów cyfrowych oraz formatów zapisu. Uwzględniono przy tym zarówno cele zachowania ?kopii? cyfrowych obiektów dziedzictwa kulturowego dla przyszłości, jak i bieżącego ich udostępniania, przy czym większą uwagę poświęcono temu pierwszemu. Poruszone są także kwestie standardów dla obiektów audiowizualnych.

Omówiono różne rodzaje metadanych, m.in. techniczne, strukturalne, opisowe i konserwatorskie (dotyczące długotrwałego przechowywania ?kopii? cyfrowych) i przedstawiono wybrane standardy. Ponadto przedstawiono standardy, które mogą być stosowane przy przekazywaniu obiektów cyfrowych do magazynów długotrwałego przechowywania.

Książka oparta jest na opracowaniu wewnętrznym zespołu roboczego ds. standardów technicznych działającego przy powołanym przez ministra kultury w roku 2006 Zespole ds. Digitalizacji. Napisana przez tych samych autorów, zawiera drobne rozszerzenia w stosunku do wspomnianego opracowania.

Książka została wydana w wersji drukowanej przez Bibliotekę Główną Politechniki Warszawskiej. Zarówno wersja elektroniczna, jak i drukowana są udostępniane na licencji Creative Commons 2.5 Polska w wersji Uznanie autorstwa, Użycie niekomercyjne, Na tych samych warunkach, znacznie mniej restrykcyjnej niż copyright. Pełny tekst licencji jest dostępny na stronie: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.5/pl/.

Na str. 218, w rozdziale 7.8 Obowiązek okresowej aktualizacji zaleceń, znajdują się następujące stwierdzenia:

Na obecną chwilę zalecenie dotyczące metadanych technicznych, strukturalnych oraz administracyjnych można odnieść do okresu przejściowego. Wybór właściwych standardów zależy od zebranych doświadczeń i powinien zostać poprzedzony konsultacjami z przedstawicielami archiwów, bibliotek i muzeów.

Podczas dokonywania wyboru standardu/standardów lub opracowywania/modyfikowania własnego należy brać pod uwagę wszelkie kwestie organizacyjne, logistyczne i finansowe oraz mieć na względzie ewentualny model współpracy z planowanym repozytorium cyfrowym o charakterze magazynu długotrwałego przechowywania.

Wszystko, co zostaje ustalane w zakresie standardów i metadanych (a zapewne także i w innych zakresach), powinno być okresowo przeglądane i w rezultacie uzupełniane bądź korygowane. Celowość dokonywania zmian wynika m.in. z dokonującego się szybko postępu technicznego, z wprowadzania nowych urządzeń i technologii itp. Niektóre z tych zmian mogą mieć odbicie w zmieniających się też przepisach prawa (np. zatwierdzanie nowych formatów, standaryzowanie wymagań odnośnie metadanych).

Rekomenduje się, aby przegląd standardów, wymagań i zaleceń umożliwiający wprowadzenie stosownych korekt odbywał się nie rzadziej niż co trzy lata.

Z powyższych uwag wynika, że w procesie ustanawiania standardów dotyczących digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego kluczowe znaczenie mają i będą mieć doświadczenie oraz konsultacje z przedstawicielami archiwów, bibliotek i muzeów. Oznacza to, że konieczna jest współpraca i partnerstwo pomiędzy osobami czy ośrodkami zajmującymi się digitalizacją. Chciałbym więc przy tej okazji polecić kilka miejsc, w których taka współpraca może się odbywać:

• Forum dyskusyjne Digitalizacja i biblioteki cyfrowe będące częścią forum EBIB
• Forum dyskusyjne Archiwizacja materiałów cyfrowych i digitalizacja analogowych będące częścią forum iFAR.
• Forum dyskusyjne dLibra
• Forum dyskusyjne Biblioteka 2.0

Warty zaakcentowania jest również fakt, że książka została udostępniona na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 2.5 Polska, co w przypadku publikacji poruszającej tematykę standardów digitalizacji dziedzictwa kulturowego ma szczególne znaczenie i może posłużyć jako przykład dobrej praktyki.