Praktyczne aspekty tworzenia bibliotek cyfrowych
12 września 2008 r. w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie odbyła się konferencja Praktyczne aspekty tworzenia bibliotek cyfrowych, na której miałem okazję i zaszczyt zaprezentować problemy związane z organizacją i logistyką digitalizacji, za co jestem wdzięczny organizatorom. Szczególnie chciałem podziękować Wojtkowi Kowalewskiemu – moderatorowi konferencji, za profesjonalizm i zadbanie o najdrobniejsze szczegóły.
Na szczególne uznanie zasługuje fakt, że dzień wcześniej, przed rozpoczęciem konferencji, wszystkie prezentacje były dostępne dla każdego obywatela świata. Dzięki temu, że wszystkie materiały konferencyjne zostały opublikowane w Małopolskiej Bibliotece Cyfrowej uczestnicy konferencji oraz osoby, które na konferencji nie były, mogły zapoznać się z poruszanymi podczas obrad problemami. Jest to praktyka, która w dobie Internetu nie powinna być niczym szczególnym w środowisku, które pretenduje do zarządzania obiegiem informacyjnym.
Jako małe ćwiczenie proponuję zadać wyszukiwarce FBC następujące pytanie: Formaty hybrydowe w bibliotekach cyfrowych. Dlaczego w ten sposób nie można dotrzeć do materiałów z innych ważnych konferencji, w szczególności tych, które dotyczą obiegu informacji w środowisku cyfrowym? W kontekście tego pytania organizatorzy konferencji zatytułowanej „Praktyczne aspekty tworzenia bibliotek cyfrowych”, zdali egzamin na piątkę :-). Warto również wspomnieć, że dla miłośników formatu PDF materiały konferencyjne dostępne są również na stronie: http://doc.mbc.malopolska.pl/konf_2008/.
Zachęcam wszystkich zainteresowanych tematyką tworzenia bibliotek cyfrowych i produkcją publikacji elektronicznych do zapoznania się z wyżej wspomnianymi materiałami oraz do kontynuowania dyskusji z prelegentami na forum Biblioteka 2.0. Jednym z praktycznych aspektów tworzenia bibliotek cyfrowych jest sieciowa współpraca przy rozwiązywaniu rożnych problemów oraz kształtowaniu dobrych praktyk. Współpracę online oraz jej efekty możemy również potraktować jako pewnego rodzaju test na sprawdzenie naszych predyspozycji do zajmowania się bibliotekami cyfrowymi oraz obiegiem informacji w środowisku cyfrowym.
Krótka relacja z przebiegu konferencji
Jako pierwszy wystąpił dr Władysław M. Kolasa z referatem Formaty hybrydowe w bibliotekach cyfrowych (historia-teoria-praktyka), w którym autor starał się wykazać, że format zapisu e-książki winien oferować takie parametry, aby higiena jej czytania była nie gorsza niż książki tradycyjnej. Po wysłuchaniu tego referatu zadałem sobie pytanie – czy faktycznie robimy wszystko, aby publikacje elektroniczne, które udostępniamy w bibliotekach cyfrowych były doskonałe? Prezentacja jest świetnym przewodnikiem, w którym zostały zaprezentowane technologie oraz narzędzia umożliwiające produkowanie dobrej jakości e-książek. Uzmysławia również, że do efektywnego praktykowania bardzo przydatne jest dobre przygotowanie teoretyczne. Dla mnie osobiście wykład W. M. Kolasy jest bardzo cenną i ważną lekcją. Polecam ją wszystkim, którzy mają zamiar zajmować się przygotowaniem publikacji do bibliotek cyfrowych.
Drugim referentem był Grzegorz Bednarek, który jest jednym z największych w Polsce praktyków jeśli chodzi o wykorzystanie formatu DjVu. W swoim wystąpieniu zaprezentował Niestandardowe techniki redagowania i przygotowywania publikacji w formacie DjVu. Bardzo ciekawą praktyką, którą zaprezentował Grzegorz jest wykorzystanie MS Excela do produkcji publikacji w formacie DjVu. Zaprezentowana metoda pozwala na znaczne przyspieszenie oraz zautomatyzowanie procesu tworzenia publikacji elektronicznych. Autor prezentacji przygotował dla uczestników konferencji narzędzia (gotowe arkusze kalkulacyjne), które można zastosować do usprawnienia pracy. Ciekawym pomysłem jest również zintegrowanie w pliku DjVu treści publikacji z metadanmi tworzonymi przez redaktorów bibliotek cyfrowych, dzięki czemu czytelnik korzystający z publikacji offline ma szansę zapoznać się z dodatkowymi informacjami o publikacji. Metadane w publikacji ułatwiają też przeszukiwanie większych zbiorów publikacji gromadzonych przez czytelników na własnych komputerach.
Notatkę o trzeciej prezentacji pozwolę sobie zastąpić poniższymi filmikami, które powstały dzięki Marcinowi Szali. Wszystkich zainteresowanych logistyką w digitalizacji zapraszam do przejrzenia prezentacji Organizacja i logistyka digitalizacji oraz do dyskusji na forum.
Biblioteki cyfrowe – prezentacja na szeroką skalę
Faktyczne partnerstwo bibliotek cyfrowych
Czwarty referat przygotowali wspólnie Remigiusz Lis i Agnieszka Koszowska. Oboje są znanymi praktykami i teoretykami zajmującymi się zagadnieniami dotyczącymi nowych trendów w bibliotekarstwie i informacji, a w szczególności zjawiskiem nazywanym biblioteka 2.0. W swojej prezentacji Biblioteka cyfrowa w wersji 2.0? (wybór możliwości) przybliżyli uczestnikom konferencji społeczne i ekonomiczne aspekty współdziałania w oparciu o model 2.0 oraz zaprezentowali realne korzyści wynikające z tego modelu na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfrowej.Remigiusz odtworzył ciekawy eksperyment przeprowadzony przez amerykańskich socjologów badających dynamikę zachowań grupowych, który miał na celu zilustrowanie mechanizmów interakcji (zob. film poniżej, nagrany przez Iwonę Domowicz) oraz dosyć szczegółowo omówił model 2.0 w odniesieniu do biblioteki cyfrowej.
Biblioteka cyfrowa w wersji 2.0? – Programowanie zbiorowej inteligencji
Agnieszka opowiedziała o organizacji Śląskiej Biblioteki Cyfrowej i o działającej przy niej Społecznej Pracowni Digitalizacji, która jest pierwszym i na razie chyba jedynym tego typu przedsięwzięciem w Polsce. Zaprezentowała też kilka ciekawych narzędzi i serwisów społecznościowych. Świetnym podsumowaniem prezentacji Agnieszki i Remigiusza, ale jednocześnie też koncepcji biblioteki cyfrowej opartej na modelu 2.0 jest ostatni slajd – Zamiast podziękowania za uwagę.Ostatni, piąty referat wygłosił Adam Dudczak, który reprezentował Zespół Bibliotek Cyfrowych PCSS – najważniejszego faktycznego partnera polskich bibliotekarzy cyfrowych. W prezentacji zatytułowanej Długoterminowe przechowywanie zasobów cyfrowych Adam uświadomił nam skalę problemów związanych z długowiecznym archiwizowaniem danych cyfrowych. Omówił też strategie długoterminowego przechowywania oraz projekty, w których podejmowane są wysiłki mające na celu realizowanie tychże strategii. Bardzo ciekawym przedsięwzięciem, który ma realne szanse na rozwiązanie jednego z najpoważniejszych problemów organizatorów bibliotek cyfrowych – długoterminowego przechowywania zdigitalizowanych materiałów bibliotecznych – jest Krajowy Magazyn Danych. KMD to projekt, którego celem jest zbudowanie systemu przechowywania danych o zasięgu krajowym, dostępnego za pośrednictwem sieci naukowej PIONIER oraz sieci miejskich MAN. Więcej informacji na ten temat dostępnych jest na stronie projektu – http://kmd.pcss.pl/.
Na koniec chciałbym jeszcze polecić relację z tej samej konferencji przygotowaną przez Monikę Jędralską, która swoimi nadzwyczaj czułymi uszami króliczymi wyłapała w wypowiedziach prelegentów kilka ważnych myśli ;-).
